ตระกูลของพญานาค (Caste of the Naga)

ตระกูลของพญานาค

     พญานาคเป็นเจ้าแห่งงู แต่ไม่สามารถบรรลุธรรมได้ แต่ก็จัดอยู่ฝ่ายสุคติภูมิ อยู่สวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา

เผ่าพันธุ์และการเกิดของพญานาคแบ่ง ออกเป็น 4 ตระกูลใหญ่ คือ

1.  ตระกูลวิรูปักษ์       พญานาคตระกูลสีทอง
2. ตระกูลเอราปถ       พญานาคตระกูลสีเขียว
3. ตระกูลฉัพพยาปุตตะ  พญานาคตระกูลสีรุ้ง
4. ตระกูลกัณหาโคตมะ   พญานาคตระกูลสีดำ

ตระกูลวิรูปักษ์พญานาคตระกูลสีทอง

ตระกูลเอราปถพญานาคตระกูลสีเขียว

ตระกูลฉัพพยาปุตตะพญานาคตระกูลสีรุ้ง

ตระกูลกัณหาโคตมะพญานาคตระกูลสีดำ

    โดยพญานาคทั้ง 4 ตระกูลนี้จะเป็นพญานาคผู้ยิ่งใหญ่ ถือว่าเป็นเจ้าแห่งพญานาคและเป็นเจ้าแห่งงู และสัตว์เลื้อยคลานทั้งหลาย อันมีนามว่า
      1. พญานาคราช วิรุปักโข
      2. พญานาคราช งูเอราปภะ (เอราปถ)
      3. พญานาคราช ฉัพพยาปุตตะ
      4. พญานาคราช กัณหาโคตมะ

    ซึ่งโดยนามแห่งพญานาคทั้ง 4 นี้  ก็มีเรื่องปรากฎชัดเจนในบทพระพุทธมนต์ขันธปริตร  ที่พระพุทธเจ้าทรงแนะนำให้เหล่าพระภิกษุทั้งหลายและบุคคลทั้งหลายได้สวดสาธยายมนต์นี้  เพื่อป้องกันไม่ให้ถูกงูหรือพญานาคกัดทำร้าย

การถือกำเนิดของพญานาค เกิดได้ทั้ง 4 แบบ คือ

แบบโอปปาติกะ    เกิดแล้วโตทันที   (ท้าววิรูปักโขนาคราช)

แบบสังเสทชะ      เกิดจากเหงื่อไคล สิ่งหมักหมม  (ท้าวเอราปถะนาคราช)

แบบชลาพุชะ      เกิดจากครรภ์  (ท้างฉัพพยาปุตตะนาคราช)

แบบอัณฑชะ       เกิดจากฟองไข่  (ท้าวกัณหาโคตมะนาคราช)

        พญานาคชั้นสูงเกิดแบบโอปปาติกะ เป็นชนชั้นปกครอง ที่อยู่ของพญานาคมีตั้งแต่ในแม่น้ำ หนอง คลอง บึงต่างๆ ในอากาศ จนไปถึงสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา พวกพญานาคอยู่ในการปกครองของท้าววิรูปักษ์ ซึ่งเป็นอธิบดีจอมแห่งนาคราช  เป็นหนึ่งในท้าวจตุโลกบาลทั้ง 4 อีกด้วย  ท้าววิรูปักษ์จะปกครองสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา และดูแลโลกด้านทิศตะวันตก